Τι είναι η ξηροφθαλμία;

Η ξηροφθαλμία είναι μια πάθηση που επηρεάζει τα μάτια και οφείλεται είτε στην κακή ποιότητα είτε τη μειωμένη παραγωγή δακρύων. Έτσι, δεν επιτυγχάνεται σωστή λίπανση της οφθαλμικής επιφάνειας, με αποτέλεσμα να προκαλείται ξηρότητα. Η ξηρότητα αυτή δεν θα πρέπει να παραμελείται, καθώς μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη της οφθαλμικής επιφάνειας.

Αιτίες ξηροφθαλμίας

• Η κύρια αιτία της ξηροφθαλμίας είναι η ανεπάρκεια της βιταμίνης Α, μιας απαραίτητης θρεπτικής ουσίας η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγιούς όρασης, της λειτουργίας του ανοσοποιητικού και της κυτταρικής επικοινωνίας. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη, κακή απορρόφηση ή αυξημένες φυσιολογικές απαιτήσεις. Επιπλέον, καταστάσεις που επηρεάζουν την απορρόφηση λίπους, όπως η κοιλιοκάκη, η κυστική ίνωση και η χρόνια παγκρεατίτιδα, μπορούν να συμβάλουν στην ανεπάρκεια βιταμίνης Α, επειδή η βιταμίνη Α είναι λιποδιαλυτή. Βέβαια, υπάρχουν κι άλλα αίτια εμφάνισης ξηροφθαλμίας, τα οποία προκαλούν μειωμένη παραγωγή δακρύων. Σε αυτά συγκαταλέγονται:
  Η προχωρημένη ηλικία
• Η συστηματική εφαρμογή φακών επαφής
• Η εμμηνόπαυση
• Τυχόν οφθαλμικές αλλεργίες όπως η αλλεργική επιπεφυκίτιδα
• Η πολύωρη προσήλωση του βλέμματος σε κάποιο αντικείμενο όπως κάποιο βιβλίο αλλά και η οθόνη υπολογιστή ή τηλεόρασης 
• Η χρόνια βλεφαρίτιδα
• Περιβαλλοντικά αίτια όπως οι υψηλές θερμοκρασίες, η χαμηλή υγρασία, ο δυνατός άνεμος, η πολύωρη παραμονή σε ένα χώρο με ανοιχτό το κλιματιστικό ή η έκθεση σε καπνό.
• Ορισμένες παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η σκληροδερμία ή άλλες ψυχιατρικές και νευρολογικές διαταραχές
• Η ροδόχρους νόσος
• Αυτοάνοσες παθήσεις όπως το σύνδρομο Sjogren, η αγγειίτιδα ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Η λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως αντισταμινικά, αγχολυτικά, αντιαλλεργικά, υπνωτικά, διουρητικά ή αντιπαρκισονικά.
• Η λήψη ορμονικών σκευασμάτων όπως αντισυλληπτικά ή η θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης.

Συμπτώματα που προκαλεί η ξηροφθαλμία

Η ξηροφθαλμία αποτελεί αρκετά ενοχλητική πάθηση που εκδηλώνεται με ποικιλία συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα αυτά προοδευτικά επιδεινώνονται και ασκούν εμπόδια στην καθημερινότητα του ασθενούς, ειδικά αν δε δοθεί η δέουσα προσοχή από την αρχή. Τα κυριότερα από αυτά είναι:

• Εξασθενημένη και θολή όραση
• Πόνος στα μάτια
• Ερυθρότητα
• Φωτοφοβία
• Αντανακλαστική δακρύρροια
• Αυξημένη παραγωγή βλέννας
• Δυσανεξία στους φακούς επαφής
• Βαριά και κουρασμένα βλέφαρα
• Αίσθηση κόπωσης και πονοκέφαλοι

Σε σοβαρές περιπτώσεις, η ξηροφθαλμία μπορεί να προκαλέσει σημαντική απώλεια της όρασης, καθώς μπορεί να προκαλέσει έλκος στον κερατοειδή, νεοαγγείωση και σχηματισμό ουλών σε αυτόν.

Η χρήση τεχνητών δακρύων μπορεί να ανακουφίσει προσωρινά από τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας, αλλά δεν προσφέρει οριστική επίλυση του προβλήματος.

Θεραπευτικές επιλογές για την ξηροφθαλμία

Η θεραπεία της ξηροφθαλμίας περιλαμβάνει τόσο την αντιμετώπιση των άμεσων οφθαλμικών συμπτωμάτων όσο και του υποκείμενου αιτίου που προκάλεσε την πάθηση. Αρχικά, είναι σημαντικό να τεθούν υπό έλεγχο τυχόν προϋπάρχουσες καταστάσεις, όπως το σύνδρομο Sjögren, η βλεφαρίτιδα και η ροδόχρους ακμή, και να γίνουν τροποποιήσεις σε εξωγενείς παράγοντες, όπως η χρήση φακών επαφής και η πολύωρη παραμονή μπροστά από μια οθόνη. Στα αρχικά στάδια συνταγογραφούνται τεχνητά δάκρυα και λιπαντικά σκευάσματα ή υαλουρονικό οξύ, ενώ για χρόνιες περιπτώσεις χορηγούνται οφθαλμικές αλοιφές, κολλύριο κυκλοσπορίνης ή στεροειδές κολλύριο. Σε περιπτώσεις έλκους του κερατοειδούς ή λοίμωξης, μπορεί να χρειαστούν κατάλληλες αντιβιοτικές ή αντιμυκητιακές οφθαλμικές σταγόνες.Σε πιο επίμονες καταστάσεις, μπορεί να γίνει απόφραξη των δακρυϊκών σωληναρίων με βύσματα σιλικόνης και σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση της όρασης (εάν έχει συμβεί διάτρηση κερατοειδούς ή σχηματισμός έντονης ουλής).

Η αλλαγή συνηθειών στον τρόπο ζωής και τη διατροφή είναι σημαντική για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας. Συνιστάται ελαφρύ μασάζ στα βλέφαρα, συχνό βλεφάρισμα κατά τη χρήση οθονών, χρήση γυαλιών προστασίας blue light, αποφυγή τριβής των ματιών, σωστή υγιεινή χεριών, και επιμελής αφαίρεση του μακιγιάζ κάθε βράδυ. Επιπλέον, η κατανάλωση αρκετού νερού και η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, όπως βιταμίνης Α και Ωμέγα 3 λιπαρών οξέων, λειτουργούν βοηθητικά. Σε κάθε περίπτωση, η Χειρουργός Οφθαλμίατρος Δρ. Δήμητρα Πορτάλιου αντιμετωπίζει την ξηροφθαλμία προκειμένου να διαφυλάξει την οφθαλμική υγεία και την όραση των ασθενών.